De overdracht van Nederlands-Indië aan de Japanners  op
8 maart  1942 in Kalijati.

Na drie en half eeuw onder de regering van Nederlanders, moesten zij het overgeven aan de Japanners. De japanners hadden INDONESIA slechts voor drie en een half jaar onder zijn bewind. Maar in die relatieve korte tijd hadden zij een diepe schram in de geschiedenis van het volksstrijd achter gelaten. En de Indonesiërs zouden die schram voor lange tijd niet kunnen vergeten.

De val van kalijati.

Onder bevelhebber van de Vice Admiraal TAKAHASHI maakte de Japanners een aanval op 1 maart 1942 op verschillende kuststreken op Java.  Op  drie plaatsen hadden de Japanners de landingsaanval gedaan. Teluk Banten Merak was de eerste plaats. Bij deze landing bevond zich de Luitenant Generaal IMAMURA met zijn staf. Ten tweede werd de landing gemaakt op de kust  Eratan Wetan, noordelijk gedeelte van West Java onder bescherming van de luchtmacht welke gereed was gebracht om een aanval te doen op de luchtbasis Kalijati, onder leiding van Colonel SHOJI.  De derde landing nam plaats op de kust van Kranggan Midden Java onder commando van de Brigade Commandant SAKAGUCHI.  De Japanners hadden deze drie plaatsen gekozen met de berekening, dat op deze plaatsen de verdediging niet sterk waren. Gebleken was de berekening juist, er was bijna geen weerstand geweest bij hun aanval. Wel kregen in het begin de Japanners moeilijkheden met de oorlogsschepen van de geallieerden die op hun terugtocht waren naar Ceylon.
De manschappen van Colonel SHOJI  3000 man sterk uitgerust met fietsen en lichte pantsers.

De eenheden bestonden uit twee Infanterie Bataljons onder leiding van Majoor WAKAMUTSU en Majoor EGASHIRA. De actie van de Japanners waren erg snel. Op vrijdag 1 maart 1942 werden de bewoners in de omstreken van Kalijati verrast door de plotselinge opduikingen van de Japanners op verschillende plaatsen.  In de omstreken van de vliegbasis Kalijati was de mobiliteit van de eenheden der land der Rijzende Zon erg hoog. De strijd begon tussen de verdedigers en de Japanners. De strijd werd heviger toen de Japanse vliegtuigen het vliegveld begon te bombarderen. En de geallieerden vooral de KNIL soldaten waren gedwongen terug te trekken in wanorde.

De druk van de Japanners was zo hevig en dwong de geallieerden en Nederlandse soldaten zich door en door terug te trekken in de richting van Bandoeng. De aanval actie van de Japanners was zo hevig en zij hadden de aanval momenten in hun handen en zij bezorgden een geweldige druk op de vijand. Ofschoon  de Nederlandse soldaten kalijati hadden verlaten , zij werden door en door nagejaagd door de japanners. De vliegbasis Kalijati en de omstreken viel na een korte tijd japanse handen. De val van Kalijati was een harde slag voor de Nederlanders. Wel probeerden de Nederlandse  soldaten infiltratie uit te oefenen,doch helaas de poging mislukte, omdat de Japanse troepen erg sterk genoeg waren en de initiatief in hun handen hadden. Het gevolg was de inzinking van de morele geest van de Nederlandse soldaten. Nadat Subang en kalijati in japanse handen vielen, Colonel SHOJI richte zijn kwartier op in het centrum van de ondernemingen van Pamanukan en Ciasem.  Van daaruit jaagden de japanners hun vijand in de richting Bandoeng. Voordat de Japanners de stad Lembang konden veroveren, moesten zij de verdediging van Ciater kunnen vernietigen. De strijd in Ciater was hevig geweest. De japanners waren genoodzaakt hun vliegtuigen te gebruiken om de weg te kunnen openen. De hele verdediging van Ciater werd gebombardeerd. De Nederlanders maakten gebruik van hun kanonnen om de aanval te weren en de aanvalsroute te blokkeren. Gebleken waren die kanonnen zo niet effectief , omdat de berekening om de Japanners in een Killing Ground uit te lokken mislukte. De Japanners maakten gebruikte van de vee voetpaden, die men in de ondernemingen erg veel kunt vinden om de verdedigingsposten te kunnen benaderen. Het gevolg was dat de Nederlanders verrast weren door de onberekend benadering van hun vijand. In het gevecht in Ciater vielen slachtoffers aan beide zijden. Ciater bekend om zijn warm water bronnen op 6maart 1942 in  handen van de japannners. De weg naar Bandoeng was als wel open na de val van Subang en Ciater. De Japanners onder vonden bijna geen tegenacties meer, omdat het overschot van de Nederlandse soldaten grotendeels zich al terug trok via Lembang naar Bandoeng, de Stad der Bloemen, voortgedreven door de aanvallen van de Japanse vliegtuigen. De hoogste leiding van het KNIL leger, wist precies dat na de vernietiging van de verdediging in Lembang ( Ciater) de val van Bandoeng een kwestie van tijd was.
Men probeerde een uitweg te vinden om boven te komen van die moeilijke situatie. De Gouverneur General TJARDA had op 5 maart de hoogste leiding van de gewapende strijdkrachten in Nederlands-Indië aan de Legercommandant Ter Poorten overgegeven, maar er werd bijgevoegd geen toestemming te geven om Bandoeng een arena strijd te maken. De bedoeling was de stad te besparen van de Japanse aanval omdat stad nou al tjokvol was met verschillende inwoners. Met die overweging wenste de commandant van het K.N.I.L. een wapen stilstand en om daarna een bespreking te houden.
gedurende het begin van de maand maart was de hele verdediging op Java verteerd en helemaal verzwakt. Overal werd de strijd gevoerd, doch helaas waar ook,  de Nederlanders verloren altijd de gevechten. Generaal TER POORTEN die pas maar de leiding van alle gewapende troepen in Nederlands-Indië over kreeg van de Gouverneur Generaal TJARDA, stond voor een kritische situatie.

De Civiele Regering en de Militaire krachten in Bandoeng kwamen in gevaar door de rechtstreekse bedreiging van de vijand.  Gouverneur TJARDA om zijn verlegenheid voor de bevolking en voor het buitenland te verbergen stuurde een civiele afgezant op 7 Maart  1942  naar de Japanse commandant ten noorden van Bandoeng om over de capitulatie van de civiele regering te bespreken, niet over de gewapende strijd krachten in Nederlands-Indië.

In de middaguren werd een civiele afgezant met een witte vlag gestuurd, werd door Colonel SHOJI ontvangen. Als het om civiele regering ging kon dat vertegenwoordigd worden door mijn plaatsvervanger Majoor YAMASHITA in hotel Isola Bandoeng,

omdat Colonel SHOJI naar Batavia (Jakarta) moest om zich te rapporteren aan Generaal IMAMURA. En op dat ogenblik ook werd een voorlopig wapen stilstand tussen beide zijden gehouden. Generaal IMAMURA gaf Colonel SHOJI een opdracht dat hij een hele capitulatie wilde over heel Java. Hij wilde de besprekingen houden met de Gouverneur Generaal van Nederlands-Indië en de Bevelhebber van alle gewapende strijdkrachten. En de besprekingen zou aan de Jalan Cagak gehouden worden.

De overgave op 8 maart 1942

Eindelijk kwam de besprekingen tussen Nederlandse en de Japanse autoriteiten, maar niet aan de Jalan Cagak zo als de planning was, maar op de vliegbasis Kalijati. De Japanners hadden deze plaats gekozen omdat de bezettingstroepen sterk genoeg waren en dan nog de jagers en de bombers wat op het vliegveld gereed om ieder ogenblik in actie te komen. Mocht de besprekingen falen en de strijd moest beginnen zou General HITOSHI IMAMURA de strijd rechtstreek onder zijn leiding nemen. Behalve dat, psychologisch konden de Japanners aan de Nederlandse afgezanten tonen dat de vliegtuigen gereed waren om de strijd  voor te zetten. Omdat de Nederlanders overtuigd waren met de wapen sterkte van de Japanners waren zij gedwongen de keuze van Kalijati als plaats voor de bespreking aan te nemen.

 

Foto’s die ik maakte bij de oude hangars van Kalidjati in 2013

De woning op Kalidjati waar de capitulatie plaats vond op 8 maart 1942.

Om de historische besprekingen bij te wonen vertrok Generaal IMAMURA van Batavia ( Jakarta) zonder escorte om 06.00 uur in de morgen. Gouverneur Generaal TJARDA en de Bevelhebber Generaal TER POORTEN vertrokken van Bandoeng. Bij de besprekingen zaten de Japanners tegenover de Nederlanders. De Gouverneur TJARDA en Generaal TER POORTEN namen plaats rechtstreeks tegenover de Luitenant IMAMURA. Generaal IMAMURA met een donkere stem dwong de Bevelhebber TER POORTEN zich te capituleren zonder voorwaarden en het hele leger te overgeven, en als de bevelhebber er niet akkoord ging, moesten zij maar terug gaan  naar Bandoeng om dan de strijd voort te zetten. En de komende strijd zouden dan de Japanners Bandoeng bombarderen.

Generaal TER POORTEN kreeg tien minuten om over te denken; om dan daarna een beslissing te nemen om zich over te geven zonder voorwaarden. Hij (TER POORTEN) ondertekende het manuscript, gereed gebracht door de Japanners, voor de overgave van de regering en alle gewapende strijdkrachten zonder voorwaarden. Deze historische gebeurtenis nam plaats op 8 maart 1942. Na 8 maart was het gezag van Nederlands-Indië geëindigd. De Nederlandse gezanten gingen dien avond nog terug naar Bandoeng. En om 22.00 uur die avond nog dat TER POORTEN telefoneerde de Britse Leger kwartier en informeerde, dat hij pas maar de capitulatie van Nederlands-Indië aan de Japanners had ondertekend. Hij verzocht ook dat alle strijdkrachten op Java  de wapens neer te leggen, ook andere geallieerden troepen. De commandant van de geallieerde troepen was verrast, omdat hij niet gevraagd werd om besprekingen bij te wonen. Maar uiteindelijk besefte hij de consequentie als besluit overtrad. Tenslotte  moest hij zich aan het genomen besluit onderwerpen.

De overgave van de troepen.

De daarop volgende dag heeft Generaal TER POORTEN, via de radio in Bandoeng, het bekent gemaakt over de hele capitulatie van Nederlands-Indië aan Japan op het vliegveld kalijati en de overgave manuscript.
Na een paar dagen precies op 12 maart 1942 alle Nederlandse, Britse en Australische troepen in de omstreken van Bandoeng ondertekenden de overgave aan de plaatselijke bijzijnde Japanse Commandanten. Zo is de historie in het kort over de overgave van het Nederlandse bewind aan de Japanners op het vliegveld Kalijati op 8 maart 1942, die door hevige gevechten was voorgegaan Kalijati was het ooggetuige geweest.

 De dialoog op 8 maart 1942

De Bevelhebber IMAMURA  :    Zijn de heren Gouverneur Generaal en de Leger Commandant  bevoegd om deze bespreking  te doen.

De Gouverneur Generaal TJARDA  :  Ik heb het gezag niet om als bevelhebber van het leger te bespreken.

De Bevelhebber IMAMURA :  Als u  niet als bevelhebber kunt kunt optreden waarom komt u dan hier.

De G.Generaal TJARDA  : Omdat u ons gevraagd heeft te komen also de bevelhebber van het leger. Om dat te vol doenen ben ik gekomen om over de civiele regering op Java te bespreken…….  Tussen twee haakjes wie staat daar in de deur, is hij een photograver of is hij een verslaggever. Ik wil graag dat u hem astublieft van hier verwijderd.

De Bevelhebber IMAMURA :  Ik wil niet over het civiel bestuur spreken . Gebleken heeft u recht niet om deze bespreking te doen en mijn vragen te beantwoorden. na dit ogenblik verbied ik u om mee te praten.

De Japanse bevelhebber wende zich toen tot de Bevelhebber van de gewapende troepen op Java, de legercommandant TER POORTEN.

De Bevelhebber IMAMURA : Ik vraag u  zich over te geven zonder voorwaarden.

De Legercommandant TER POORTEN : Ik wil u mededelen, dat de capitulatie alleen over de stad Bandoeng gaat.

De G.Generaal TJARDA :  Omdat ik het verantwoordelijk gezag niet heb om de beslissing te nemen ga ik maar weg.
Toen de Gouverneur Generaal de vergader kamer wilde verlaten , voegde hij nog bij “Wilt u die photograver weg jagen.

De Bevelhebber IMAMURA : De Capitulatie van Bandoeng, dat trek mij niet aan.
De Bevelhebber Imamura wilde alleen horen over de capitulatie van Nederlands Indië en kwam dikwijls terug met die zelfde vraag. De Legercommandant hield zijn wil ook vast.

De Bevelhebber IMAMURA : het is niet nodig deze vraag te herhalen. Wanneer de heren niet willen overgeven dan is er geen weg meer dan de strijd voor te zetten. de heren kunnen direct terug gaan naar Bandoeng. Ik zal de heren een escorte geven tot de voorste verdediging en het ogenblik dat de heren de grens verdediging over zijn, wordt  Bandoeng door ons al gereed zijnde vliegtuigen gebombardeerd. Maar ik geef de heren nog de tijd om ver mijn vraag te denken. En voor deze gelegenheid geef ik de heren tien minuten de tijd.
Nadat gezegd te hebben , stond IMAMURA op en ging de kamer uit. Toen de tien minuten voorbij waren, kwam IMAMURA terug in de vergader kamer om de bespeking voor te zetten. Hier de dialoog als volg:

De Bevelhebber IMAMURA :  Terug op mijn vraag, wilt u zich overgeven zonder voorwaarden.

De Leger Commandant TER POORTEN : Ja ik neem aan voor heel Nederlands-Indië.

Daarna volgde de ondertekening van het overgave manuscript dat door de Japanners was gereed gebracht, door de Leger Commandant TER POORTEN; de overgave bevatte over de heel Nederlands-Indië..

Na de gebeurtenis is HET GEZAG VAN NEDERLANDS INDIË GEEINDIGD.
KALIJATI WAS HET OOGGETUIGE VAN.